ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို နားလည်ခြင်း-3

https://sarphat.com/posts?id=1962

ယခင်အဆက်ကို အပေါ် Link တွင်ဖတ်ရှုနိုင်ပါသည်။

? ငွေကြေးဖောင်းပွမှု အစောပိုင်း‌ခေတ်ပုံစံများ

အစောပိုင်း ငွေကြေးဖောင်းပွမှုပုံစံများကို ဈေးနှုန်းမြင့်တက်မှုနှင့် ငွေကြေးတန်ဖိုးကျဆင်းမှုတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် ရှေးခေတ်ယဉ်ကျေးမှုပုံစံဖြင့် ပြန်လည်ခြေရာခံနိုင်သည်။ ထင်ရှားသော ငွေကြေးဖောင်းပွမှု အစောပိုင်းပုံစံများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်-

ရှေးခေတ်တွင် အုပ်ချုပ်သူဘုရင်များသည် ၎င်းတို့၏‌ငွေကြေးတန်ဖိုးကို ထိန်းသိမ်းထားရန်အတွက် ဒင်္ဂါးများတွင် အဖိုးတန်သတ္တုပါဝင်မှု (ရွှေ သို့မဟုတ် ငွေ) ကို ထည့်သွင်းမှုလျှော့ချခြင်းဖြင့် ၎င်းတို့၏ငွေကြေး‌တန်ဖိုးလျော့ကျမှုကိုထိန်းညှိလေ့ရှိသည်။ ဤအလေ့အကျင့်သည် စီးပွားရေး၏ ကုန်ထုတ်စွမ်းအားကို တိုးမြှင့်ခြင်းမရှိသည့်အတွက် ရေရှည်တွင် ငွေကြေးတန်ဖိုး ကျဆင်းသွားပြီး ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ဖြစ်စေသည်။

စစ်ဆင်ရေးနှင့် စစ်ပွဲများအတွက် စစ်တပ်ကို ငွေကြေးထောက်ပံ့ရန်၊ အခြေခံအဆောက်အအုံများတည်ဆောက်ရန်နှင့် သိမ်းပိုက်ထားသောနယ်မြေများကို စီမံခန့်ခွဲရန်အတွက် အစိုးရအသုံးစရိတ်ကို တိုးမြှင့်ပေးလေ့ရှိသည်။ ထုတ်လုပ်မှုနှင့် ကုန်သွယ်မှုတွင် အနှောင့်အယှက်များနှင့် ပေါင်းစပ်မှုကြောင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအတွင်းသို့ ငွေကြေးများ စွာ ဝင်ရောက်လာမှုကြောင့် ငွေကြေးဖောင်းပွမှု ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍတွင် ဆိုးရွားသောရာသီဥတုအခြေအနေ သို့မဟုတ် ပိုးမွှားများကြောင့် သီးနှံဆုံးရှုံးမှုများသည် စားနပ်ရိက္ခာနှင့် အခြေခံသုံးကုန်ပစ္စည်းများ ပြတ်တောက်မှုကိုဖြစ်‌စေခဲ့
သည်။ ရိက္ခာရှားပါးမှုသည် ဈေးနှုန်းများတက်လာစေပြီး အထူးသဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးကို မှီခိုနေရသော ဒေသများတွင် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ဖြစ်စေသည်။

အစောပိုင်းကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍ တွင်ပထဝီဒေသနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများကြောင့် ကုန်စည်နှင့်ဝန်ဆောင်မှုများ ဖလှယ်ရာတွင် လွယ်ကူချောမွေ့စေခဲ့သည်။ ဒေသတစ်ခုက တင်ပို့သည်ထက် ပိုမိုတင်သွင်းသည့် ကုန်သွယ်မှုမညီမျှမှုသည် အဖိုးတန်သတ္တုများ သို့မဟုတ် အခြားတန်ဖိုးကြီးသော ကုန်ပစ္စည်းများအတွက် ပျက်စီးဆုံးရှုံးသွားစေနိုင်ပြီး သွင်းကုန်ဒေသတွင် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

ရှေးခေတ်နိုင်ငံများတွင် လူဦးရေတိုးပွားမှုသည် စိုက်ပျိုးရေးကုန်ထုတ်စွမ်းအားနှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းထွက်ရှိမှု တိုးမြင့်လာကာ ထောက်ပံ့ရေးနှင့် စပ်လျဉ်းသည့် ကုန်စည်နှင့် ဝန်ဆောင်မှုများအတွက် ဝယ်လိုအား တိုးမြင့်လာစေသည်။ ရောင်းလိုအားနှင့် ဝယ်လိုအားကြား မညီမျှမှုသည် ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်ခြင်းနှင့် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ဖြစ်စေသည်။

အချို့သောစီးပွားရေးနိုင်ငံများတွင် သြဇာကြီးသော ကုန်သည်များ သို့မဟုတ် အသင်းအဖွဲ့များအ‌နေဖြင့် မရှိမဖြစ် ကုန်ပစ္စည်းများ သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုများပေါ်တွင် လက်ဝါးကြီးအုပ်ထားကာ ဈေးနှုန်းများကို ခြယ်လှယ်ခဲ့ကြသည်။ ဤလက်ဝါးကြီးအုပ်မှု အပြုအမူသည် စားသုံးသူများကို စျေးနှုန်းမြင့်တင်နိုင်စေသည့်အတွက် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။

အစောပိုင်းခေတ် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုပုံစံများသည် လူ့သမိုင်းတစ်လျှောက် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုများ ရှိခဲ့ခြင်းကို သက်သေပြနေပြီး စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေးဆိုင်ရာအချက်များ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရန် တွန်းအားပေးလျက်ရှိပါသည်။ အဆိုပါယန္တရားများသည် အချိန်နှင့်အမျှ တိုးတက်ပြောင်းလဲလာသော်လည်း ငွေကြေးဖောင်းပွမှု၏ အခြေခံမူများသည် တသမတ်တည်းရှိနေကာ စီးပွားရေးတည်ငြိမ်မှုအတွက် ၎င်း၏အကြောင်းရင်းများနှင့် အကျိုးဆက်များကို နားလည်ရန် အရေးကြီးကြောင်း မီးမောင်းထိုးပြလျက်ရှိနေပါတယ်။
...................................................................

? Hyperinflation ကြောင့် ခံစားရသောနိုင်ငံများ

Hyperinflation သည် အလွန်လျင်မြန်ပြီး ထိန်းချုပ်၍မရသော စျေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာခြင်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ ငွေကြေးတန်ဖိုးကို ကျဆင်းစေပါသည်။ ၎င်းကို ပုံမှန်အားဖြင့် တစ်လလျှင် ငွေဖောင်းပွမှုနှုန်း 50% ရှိခြင်းဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့စီးပွား‌ရေးသမိုင်းတစ်လျှောက် Hyperinflation ဖြစ်ခဲ့သည့်နိုင်ငံများကို လေ့လာကြည့်ရအောင်ပါ။

Weimar Republic (Germany)၊ 1921-1923

ပထမကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် ဂျာမနီသည် များပြားသော စစ်လျော်ကြေးပေးချေရမှုများနှင့် စီးပွားရေးမတည်ငြိမ်မှုများကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ ဂျာမနီအစိုးရသည် ၎င်း၏ဘဏ္ဍာရေးတာဝန်များ ပြည့်မီစေရန် ငွေစက္ကူပိုမိုရိုက်နှိပ်ခြင်းကို အသုံးပြုခဲ့သောကြောင့်ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ အခြေခံကုန်စျေးနှုန်းများသည် ရက်တိုင်းတွင် နှစ်ဆမြင့်တက်လာပြီး ဂျာမန်‌ငွေကြေးသည် တန်ဖိုးမရှိသလောက်ဖြစ်သွားသည်။ နောက်ဆုံးတွင် Rentenmark ဟုခေါ်သည့် ငွေကြေးအသစ်ကို မိတ်ဆက်ခြင်းဖြင့် အခြေအနေတည်ငြိမ်သွားခဲ့သည်။

ဇင်ဘာဘွေ၊ 2007-2009

ဇင်ဘာဘွေနိုင်ငံသည် ခေတ်သစ်သမိုင်းတွင် အဆိုးရွားဆုံး ငွေကြေးဖောင်းပွမှုဖြစ်စဉ်များထဲမှ တစ်ခုကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ စီးပွားရေး စီမံခန့်ခွဲမှု လွဲချော်မှု၊ အစိုးရ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုနှင့် အငြင်းပွားဖွယ် မြေယာစီမံကိန်း အစီအစဉ်များသည် စိုက်ပျိုးရေး ထုတ်လုပ်မှုနှင့် နိုင်ငံခြား အရန်ငွေများအတွက် ဆုံးရှုံးမှုဖြစ်‌စေခဲ့သည်။ အစိုးရသည် ၎င်း၏ အသုံးစရိတ်များကို ဘဏ္ဍာငွေအဖြစ် ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ရာ တစ်လလျှင် 89.7 sextillion ရာခိုင်နှုန်း (10^21) ထက်ကျော်လွန်၍ ငွေကြေးဖောင်းပွမှု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ဇင်ဘာဘွေဒေါ်လာသည် တန်ဖိုးမရှိဖြစ်လာပြီး နိုင်ငံသည် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနွံသို့ သက်ဆင်းခဲ့ရသည်။

ဟန်ဂေရီ၊ 1945-1946

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် ဟန်ဂေရီသည် စီးပွားရေးပျက်သုဉ်းမှုနှင့် နိုင်ငံရေးအုံကြွမှုတို့ကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ စစ်ပြီးခေတ် ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးနှင့် လူမှုရေးကဏ္ဍများအတွက် ဘဏ္ဍာငွေအဖြစ် ငွေစက္ကူများကို အစိုးရက ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေလိုက်သောကြောင့် ဟန်ဂေရီသည် အဆမတန်ငွေတန်ဖိုးလျော့ကျခဲ့သည်။ ကုန်ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာပြီး ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကြောင့် အလုပ်သမားများကို လုပ်ခလစာပေးချေရာတွင်တစ်နေ့လျှင် အကြိမ်များစွာ ပေးချေခဲ့ရသည်။

ဗင်နီဇွဲလား၊ 2016-2019

ဗင်နီဇွဲလား၏ ငွေကြေးဖောင်းပွမှု အကျပ်အတည်းသည် စီးပွားရေးစီမံခန့်ခွဲမှု လွဲမှားမှု၊ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုနှင့် ရေနံဈေးနှုန်းများ ကျဆင်းမှုတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။ အစိုးရသည် ဘတ်ဂျက်လိုငွေပြမှုကို ကာမိစေရန် ငွေစက္ကူကို အဆမတန် ရိုက်နှိပ်ခဲ့ရာ 2018 ခုနှစ်တွင် နှစ်စဉ် 1,000,000% ကျော်တက်သွားသော hyperinflation ကိုဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ မရှိမဖြစ်လူသုံးကုန်များဈေးနှုန်းသည် ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံသားများအတွက် မတတ်နိုင်သောငွေများဖြစ်လာပြီး နိုင်ငံ၏ငွေကြေးဖြစ်သော bolívar သည် လျှင်မြန်စွာတန်ဖိုးဆုံးရှုံးသွားသည်။

ယူဂိုဆလားဗီးယား၊ 1992-1994

ယူဂိုဆလားဗီးယားပြိုကွဲမှုနှင့် 1990 ခုနှစ်များအစောပိုင်းတွင် နောက်ဆက်တွဲစစ်ပွဲများကြောင့် စီးပွားရေးပြိုလဲမှုနှင့် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ဖြစ်စေခဲ့သည်။ ရေရှည်မတည်တံ့နိုင်သော ငွေကြေးမူဝါဒများနှင့်အတူ ထုတ်လုပ်မှုနှင့် ကုန်သွယ်မှုတွင် ပဋိပက္ခကြောင့် အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေခဲ့ပြီး ယင်း အနှောင့်အယှက်များကြောင့် တစ်လလျှင် 313 သန်း ရာခိုင်နှုန်းထက် မြင့်မားသော ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ယူဂိုဆလပ် dinar သည် တန်ဖိုးမရှိဖြစ်လာပြီး နောက်ဆုံးတွင် နိုင်ငံသည် ငွေကြေးအသစ်များကို အသုံးပြုခဲ့သည်။

သမိုင်းတစ်လျှောက် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော Hyperinflation နိုင်ငံများကို ဖော်ပြခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ၎င်းနိုင်ငံများတွင် တာဝန်မဲ့မှု၊ စီးပွားရေးစီမံခန့်ခွဲမှု လွဲမှားမှုနှင့် နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုများ၏ ဆိုးရွားသောအကျိုးဆက်များကို ထင်ရှားစွာတွေ့မြင်နိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၌ ခိုင်မာသောငွေကြေးမူဝါဒများ၊ ဘဏ္ဍာရေးစည်းမျဉ်းနှင့် စီးပွားရေးတည်ငြိမ်မှုကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုအကျပ်အတည်းများကို ကာကွယ်နိုင်ရန်မှာ လွန်စွာအရေးကြီးပါသည်။

#လင်းမြိုင်

ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်.......